Bugünkü yazımda ele alacağım makale, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dr.
Öğr. Üyesi Yorulmaz M. ile Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Prof. Dr. Gençtürk
M.’ye aittir. Çalışmalarında nitel araştırma yöntemini kullanarak olgu bilim
deseninden faydalanmışlardır. Sağlık yönetimi veya sağlık idareciliği
bölümlerinden mezun katılımcılarla yüz yüze görüşmeler yapmışlardır.
Araştırmacı
yazarlar, ülkemizde sağlık göstergelerinin iyi olmamasının sebebini “kötü
yönetime” bağlamaktadırlar. Bu önemli bir tespittir. Peki neden yönetim kötü
diye sorulacak olursa sağlık yönetimi mesleğinin karşılaştığı sorunlara inmek
gerekir.
Çalışmanın
temel dayanağı sorunun kökenini göstermektedir: “Günümüzde sağlık
yöneticileri, kıt kaynaklar ile çok hızlı ilerleyen teknoloji ve tüketici
hareketlerinin baskısı altında çok büyük bir bütçenin sorumluluğunu taşımakta
ve çok değişik alanlardan profesyonel, yarı profesyonel ve yardımcı hizmet
sınıfı personelin uyumunu sağlamak üzere son derece karmaşık bir kurumu
işletmek durumunda kalmaktadır. Bundan dolayı ülkemizde her düzeyde
işletmecilik ve yöneticilik bilgileriyle donatılmış, farklı hizmet
pozisyonlarında görev yapabilecek profesyonel yöneticilere olan ihtiyaç artarak
devam etmektedir (Tengilimoğlu, vd., 2014: 552). Bu amaçla çeşitli
üniversitelerin bünyesinde sağlık yönetimi bölümleri açılmış ve son yıllarda bu
bölümlerin sayısı giderek artış göstermiştir” (s.1312).
Gerek
siyasi gerekse politik nedenlerden dolayı, Türkiye’deki kamu sağlık
kurumlarında sağlık yönetimi konusunda profesyonel eğitim almış yöneticilerin
istihdam edilmesine ilişkin olarak büyük eksiklikler görülmektedir. Bir tarafta
arz diğer tarafta da ihtiyaç bulunmasına rağmen profesyonel sağlık yöneticisi
istihdamı gerçekleşememektedir. Bu durum sağlık kurumları için önemli bir kayıp
olmakla birlikte mezunlar için de iş bulma kaygısını ortaya çıkarmaktadır (s.1312).
Çalışma,
Türkiye’deki sağlık yönetimi mesleğinin mevcut durumunu ve geleceğini
uzmanların görüşleri doğrultusunda irdelemektedir. Konuyla ilgili yapılan ilk
çalışma olması literatüre büyük katkı sağlamaktadır. Ayrıca araştırma, sağlık
yönetim bölümlerinin öğrencileri, mezunları ve akademisyenleri, sağlık
politikası belirleyicileri ve ilgili sivil toplum kuruluşları için önem arz
etmektedir.
Ülkemizde
sağlık yönetimi mesleğinin karşılaştığı temel sorunlara ilişkin uzman görüşleri
Nvivo programı kullanılarak kodlanmıştır. Uzmanlar tarafından verilmiş
cevaplardan üç temaya ulaşılmıştır. “Eğitimle ilgili sorunlar”, “politik
sorunlar” ve “mesleğin sahiplenilememesi” olarak tespit edilmiştir. Eğitimle
ilgili sorunlar; “eğitici kaynaklı”, “öğrenci kaynaklı” ve “eğitim süreci
kaynaklı” olmak üzere 3 alt tema altında birleştirilmiştir.
Eğitici
kaynaklı sorunların sebebi “alan dışı akademisyenler” ve “alandaki akademisyen”
eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Sağlık Yönetimi ile ilgili hiçbir bölüm okumamış-
ne lisans ne yüksek lisans mezunu- ve sağlık alanında tecrübesi de olmayan kişilerin
sağlık yönetim ve idareciliği bölümlerinde öğretim görevliliği yaptığı
görülmektedir. Ayrıca bu alanda yetişmiş akademisyenin az olması da ayrı bir
sorun teşkil etmektedir. Uzmanlar da bu yönde açıklamalar yapmıştır.
Öğrenci
kaynaklı sorunlar ise iki maddede incelenmiştir: “öğrenci kalitesinin düşüklüğü
ve nitelikli personel eksikliği”. Sağlık yönetimi bölümlerine gelen öğrenci
profilinin düşük olması ve mezun olduktan sonra yerleştikleri kurumların
kendilerinden memnuniyetsizliği bu sorunların en önemli göstergeleridir.
Eğitim
süreci kaymaklı sorunlar ise “kalite düşüklüğü”, “standardizasyon eksikliği”,
“uygulama eksikliği” ve “branşlaşma eksikliği” başlıkları altında toplanmıştır.
Eğitimde
kalite düşüklüğü teması, yapılan görüşmeler neticesinde katılımcıların alanda
çok fazla sağlık yönetimi bölümünün olması, bunların kontrolsüz biçimde
çoğalmaları ve neticede bu okullarda ders verecek alanda yetişmiş
akademisyenlerin olmayışı konuları üzerine yoğunlaşmıştır (s.1316).
Eğitimde
standartizasyon eksikliği ise sağlık yönetimi eğitiminde standart olmayışından
kaynaklı sorunlara ilişkindir.
Eğitimde
uygulama yetersizliği ise sağlık yönetimi bölümlerinde hastanede uygulamanın
yapılamaması, öğrencilere belli bir pratik kazandırılmamasından kaynaklı bir
sorundur.
Branşlaşma
eksikliğine gelince; Sağlık Yönetimi mesleği denince içerisinde birçok farklı
disiplini (Sağlık Finansmanı, Sağlık Ekonomisi, Sağlık Hukuku, Sağlık Turizmi,
Sağlık Pazarlaması, Sağlıkta Kalite Yönetimi v.b.) barındıran geniş bir alan
akla gelmektedir. İşte bu kadar geniş bir alanın hepsine hâkim olmaktansa belli
bir alan üzerinde uzmanlaşmak daha iyi olacaktır. Ama maalesef bu konuda da
sıkıntılar görünmektedir. Uzmanlar bu konuda görüşlerini beyan etmişlerdir.
Çalışma,
sağlıkta kötü yönetimin nedenlerini ortaya koyup eleştirel bakarak çözüm
yolunun bulunmasına da ışık tutmaktadır. Fakat sadece eğitim kaynaklı sorunları
ele almıştır. Diğer sorunları da ele alan yeni bir çalışma yapılması önem arz
etmektedir. Böylece konu çok boyutlu bir şekilde ele alınabilecektir.
Kaynak:
Yorulmaz, M; Gençtürk M., TÜRKİYE’DE SAĞLIK YÖNETİMİ MESLEĞİNİN KARŞILAŞTIĞI TEMEL SORUNLAR: NİTEL BİR ÇALIŞMA, Business & Management Studies: An International Journal Vol.:6 Issue:4 Year:2018, pp. 1310-1321
