BİLİM ADAMLARINA GÖRE ORTAMDAKİ HAVA SATRANÇTAKİ BAŞARIYI ETKİLİYOR

Bilindiği üzere satranç oyununda başarılı olabilmek için iyi bir muhakeme yeteneğine, ileri görüşlülüğe, sabır, azim ve psikolojik dayanıklılığa ihtiyaç vardır. Söz konusu gereklilikler, geliştirilebilecek beceri ve ruhsal güçlerdir. Ama size soluduğumuz havanın da başarıyı etkilediğini söylesem inanır mıydınız? İnanması güç olsa da bilim bunu ispatlıyor. Yakın zamanda yapılan ve Management Science bilim dergisinde yayınlanan bilimsel araştırma, hava kirliliğinin satranç oyununu bozabileceğini ortaya koyuyor. Bu kötü bir haber, halihazırda satrançla da uğraşıyorsanız bu, göründüğünden çok daha kötü. Öyleyse gelin çalışmanın detaylarına birlikte bakalım.

Artık çoğumuz kirli hava soluyoruz ve kirli havanın beynimize zarar verebileceğini ve satranç oyuncularına dokunabileceğini düşünmemize yol açan işaret; maden ocağındaki kanaryalar olmalı. Maden ocağında karbon monoksit sızıntısı olduğunda kafeslerinde can vererek bizim için can kurtarıcı olan alarm kuşları kanaryalar, durumun ne kadar vahim olduğunu ortaya koymaktadır.

Yeni çalışma, havadaki ince partikül bileşeni belli bir miktar arttığında, satranç oyuncularının turnuva maçlarında daha fazla hata yaptığını buldu. Dahası, oyunları analiz etmek için yapay zeka kullanan yazılım tarafından hataların büyüklüğünün tespit edilmesi durumun ciddiyetini arttırdı.

Spesifik olarak, ince partikül madde seviyesi, 10µ\m³ arttığında satranç oyuncularının hata yapma olasılığı yüzde 2,1 oranında artarken, hatalarının büyüklüğü yüzde 10,8 oranında arttı.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ndeki Sürdürülebilir Kentleşme Laboratuvarı’nda ekonomist olan ortak yazar Juan Palacios, “Bireylerin daha yüksek düzeylerde hava kirliliğine maruz kaldıklarında daha fazla hata yaptıklarını ve daha büyük hatalar yaptıklarını bulduk” diyor.

Partiküller madde(PM), toz, kurum, duman, organik madde ve çeşitli kimyasallar gibi çeşitli maddeler içeren katı parçacıkların ve sıvı damlacıkların havadaki bir kokteylidir. Genellikle yanmanın bir yan ürünüdür ve bir şey yandıktan sonra havada kalır.

PM, volkanlar ve yangınlar gibi doğal kaynaklardan açığa çıksa da şehirlerdeki ve başka yerlerdeki hava kirliliğinin çoğu; enerji santralleri, araçlar ve tarım gibi antropojenik kaynaklara sahiptir.

PM, partikül boyutuna göre sınıflandırılır ve daha küçük partiküller daha büyük riskler oluşturur. İnce partiküllü madde veya PM 2,5 olarak adlandırılan en küçük grup, çapı 2,5 mikron veya daha küçük partikülleri içerir; bu boyut, solunum yollarının derinliklerine ve ötesine geçişe olanak tanır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, hava kirliliği dünya çapında her yıl milyonlarca erken ölüme yol açıyor. Kansere, kalp hastalığına ve diğer sağlık sorunlarına neden olan kötü bir üne de sahiptir. Ayrıca bilişsel etkilerine ilişkin geçerli iç görüleri araştıran çalışma alanı da genişlemektedir.

Ortamdaki Kirli Hava Satranç Oyuncularını Nasıl Etkiliyor?

Peki, hava kirliliğinin bilişsel etkilerine yönelik somut veriler nelerdir? Bunun için araştırma deneyinin detaylarına gelin birlikte bakalım.

Yeni çalışma için araştırmacılar, 2017’den 2019’a kadar Almanya’da sekiz haftalık üç satranç turnuvasında 121 oyuncuyu izledi ve 30.000’den fazla hamle kaydetti. Yapay zeka, her hareketi değerlendirmelerine, en uygun kararları belirlemelerine ve hataları işaretlemelerine yardımcı oldu.

Ayrıca PM 2,5 seviyelerinin yanı sıra karbondioksit ve sıcaklığı kaydetmek için turnuva salonlarının içindeki sensörleri kullandılar. Yazarlar, dış mekan koşullarının bu faktörleri iç mekanda bile etkileyebileceğini belirtiyor.

Turnuvalar sırasında iç mekan PM 2,5 seviyeleri metreküp hava başına, 14 ila 70 mikrogram arasında değişiyordu. Çalışma birçok kentsel alandaki hava ile karşılaştırılabilir.

Araştırmacılar, sıcaklık, karbondioksit ve gürültü seviyeleri gibi diğer değişkenlerin oyuncunun karalarında PM etkisi gibi benzer bir bağlantı göstermediğini bildiriyor.

Araştırmacılar, aynı zamanda performanstaki düşüşlerin sadece daha zorlu bir rekabete işaret edip edemeyeceğini değerlendirmek için standartlaştırılmış satranç derecelendirmelerini kullanarak oyuncuların rakiplerinin kalitesini de hesaba kattı.

Ve araştırma, diğer açıklamaları ekarte etmeye yardımcı olmak için araçsal ilişkileri tahmin etmeye yönelik istatiksel bir yöntem olan araçsal değişken analizini içeriyordu. Palacios, satranç oyuncularının rastgele hava kirliliğine maruz kalmalarının performanslarını sürdürmelerinde etkili olduğunu belirtiyor. Aynı turnuva turunda karşılaştırılabilir rakiplere karşı, farklı hava kalitesi seviyelerine maruz kalmak, hava kalitesi ve karar kalitesi için bir fark yarattığını da sözlerine ekliyor.

Çalışma, hava kirliliği ve zaman baskısı birleşiminin işleri daha da kötüleştirdiğini buldu. Oyucular, oyunun kritik bir bölümünde zamanla yarışmak durumunda kaldıklarında ekstra partikül yükü, hata olasılığını yüzde 3,2 puan ve hatanın büyüklüğünü de yüzde 20,2 oranında arttırdı.

Satranç Oyununda Hava Kirliliğinin Üstesinden Gelinebilir mi?

Palacios, bu oyuncuların, düşük bilişsel performans söz konusu olduğunda daha fazla düşünmeyle telafi etme yeteneğine sahip olmadıklarında bunun en büyük etkilerin gözlemlenebileceği nokta olduğunu söylüyor.

 Çalışma satranç oyuncuları ile sınırlı olsa da PM’nin sağlık riskleri çok daha geniş ölçekte. Söz konusu çalışma, hava kirliliğinin sadece akciğerlere ve kalplere değil, aynı zamanda beyinlere de neler yapabileceğini göstermek için satrancı baz alıyor.

Araştırmacılar, hava kirliliğinin başka bağlamlarda benzer bilişsel etkilere sahip olması ve kilit alanlarda muhakememizi sessizce bozması durumunda çok daha geniş çıkarımlar olabileceğini belirtiyor.

Araştırmacılar, hava kirliliği ve biliş hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu, ancak bu çalışmanın hava kalitesinin karmaşık ortamlarda karar verme kalitesini nasıl etkilediğine dair ışık tutan değeli bir çalışma olduğunu söylüyor.

Palacios, çalışmanın hava kirliliğinin daha fazla insan için bir maliyetinin olduğunu gözler önüne serdiğini de belirtiyor.

“Ve bu, her şeyi yenebileceklerini düşünen bu çok “mükemmel” satranç oyuncuları için bile, hava kirliliği söz konusu olduğunda onlara zarar veren bir düşmanları olduğunu gösteren sadece bir örnek” diye ekliyor.

Anlaşılan o ki “mükemmel” satranç oyucularını bile etkileyen hava kirliliğini önlemek noktasında bireysel olarak bizler de üzerimize düşen sorumlulukları yerine getirmeye gayret etmeliyiz.

                                                                                                

Kaynakça:

https://www.sciencealert.com/the-air-around-you-affects-how-you-play-chess-scientists-find?utm_source=ScienceAlert+-+Daily+Email+Updates&utm_campaign=bc7d231f32-RSS_EMAIL_CAMPAIGN&utm_medium=email&utm_term=0_fe5632fb09-bc7d231f32-366038314

Özyağlı G., Gaz Sensörü Uygulamaları İçin Spin Kaplama Tekniğiyle Üretilmiş SnO₂ Esaslı Filmlerin Mekanik ve Yarı İletkenlik Özelliklerinin Optimizasyonu, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2009, İzmir

Not: Yazım bilgiustam.com'da yayına alındı.

https://www.bilgiustam.com/bilim-adamlarina-gore-ortamdaki-hava-satranctaki-basariyi-etkiliyor/